
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 508 |
Number of Articles | 4,394 |
Article View | 8,249,599 |
PDF Download | 4,245,690 |
بررسی دیدگاه محقق دوانی در مسأله کلام واجب و انتقادات دشتکی بر آن | ||
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
Article 1, Volume 16, Issue 2 - Serial Number 32, August 1397, Pages 1-16 PDF (342.48 K) | ||
Document Type: پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/prr.2019.2482 | ||
Author | ||
محمود آهسته* | ||
دانشآموختۀ مقطع دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
Receive Date: 04 December 2018, Revise Date: 20 February 2019, Accept Date: 24 February 2019 | ||
Abstract | ||
کلام الهی از پرچالشترین مباحث کلامی در حوزه ذات و صفات واجب به شمار میرود. آنچه در این مسئله زمینۀ آرای متعارض را مهیا میسازد تبیین حقیقت کلام الهی است. گرچه دیباچه اختلافات حکما و متکلمان مربوط به اثبات حدوث و قدم کلام الهی است، تفسیر حقیقت کلام واجب و کیفیت تعلق آن اوج تشدید اختلافات و تشکیک آراء محسوب میگردد. علامه دوانی، بر خلاف بسیاری از حکمای متقدم، کلام الهی را مصدر تألیف کلمات و مغایر با علم الهی میداند. دیدگاه دوانی در بحث کلام واجب مورد انتقادات جدی فیلسوف همعصر او، غیاثالدین دشتکی، قرار گرفته است. اشکالات دشتکی بر دیدگاه دوانی منحصر در موردی خاص نیست، بلکه میتوان گفت اکثر لوازم و پیامدهای دیدگاه او را در مسئلۀ کلام الهی مانند مبدئیت و قوه، ترسیم تکلم در خیال، عدم صدور عمومیت کلام از عمومیت علم و... مخدوش و مهدوم میداند. این مقاله ابتدا به تبیین دیدگاه دوانی در مواجهه با دیدگاه اشاعره و معتزله میپردازد و سپس، ضمن بیان دیدگاه خاص دوانی، انتقادات دشتکی بر آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار میدهد. | ||
Keywords | ||
کلام لفظی; کلام نفسانی; قوه خیال; علم الهی | ||
References | ||
الایجی، عضدالدین. 1412 ق. المواقف. قم: الشریف الرضی. پیرهادی، محسن، و علی اله بداشتی. 1394. «نقد و بررسی کلام لفظی و کلام نفسی بر اساس حکمت متعالیه». حکمت اسراء 24، ص. 121-144. تفتازانی، سعدالدین. ۱۴۰۹ ق. شرح المقاصد. بیروت: عالم الکتب. حاجی اسماعیلی، محمدرضا. 1389. «بررسی رویکرد کلامی اشاعره و معتزله به چیستی کلام الهی». الهیات تطبیقی ۲، ص. 87-102. خوارزمی، محمود. 1386. الفائق فی اصول الدین، به تحقیق ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـالف. «ایمان الایمان». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـب. «تجرید مسائل الحکمه». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـج. «کشف حقایق المحمدیه». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1387. غیاثالدین منصور دشتکی و فلسفه عرفان: منازل السائرین و مقامات العارفین. مقدمه، ترجمه و شرح قاسم کاکایی. تهران: موسسه متن فرهنگستان هنر. دهباشی، مهدی. 1368ـالف. شرح رباعیات فلسفی و عرفانی دوانی (شرح الرباعیات). تهران: مسعود. دهباشی، مهدی. 1368ـب. «تشکیک در مراتب کلام الهی و نفی مشاجرات متکلمان اسلامی». کیهان اندیشه 28، ص. 101-112. دوانی، جلالالدین. 1405 ق. الرسائل المختاره. تحقیق احمد تویسرکانی، اصفهان: کتابخانه عمومی امیر المومنین (ع). دوانی، جلالالدین. 1411 ق. ثلاث رسائل. تصحیح احمد تویسرکانی. مشهد: آستان قدس رضوی. دوانی، جلالالدین. 1423 ق. «رساله اثبات الواجب الجدیده». در سبع رسائل، تقدیم، تحقیق و تعلیق احمد تویسرکانی. تهران: میراث مکتوب. دوانی، جلالالدین. 1753. حاشیه قدیم شرح تجرید. نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. سبحانی، جعفر. 1383. فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی. قم: موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (ع). شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1350. ملل و نحل. ترجمه افضلالدین صدر ترکه اصفهانی. به تصحیح دکتر محمدرضا جلالی نایینی. تهران: اقبال. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1425 ق. نهایة الاقدام فی علم الکلام. بیروت: دار الکتب العلمیه. طوسی، نصیرالدین. 1405 ق. تلخیص المحصل. بیروت: دار الاضواء. طوسی، نصیرالدین. بیتا. تجرید الإعتقاد. بیروت: منشورات الأعلمی. قربانی پطرودی، نعمتالله، علی علمالهدی، و محمدرضا ضمیری. 1396. «بررسی دیدگاه اشاعره پیرامون کلام الهی». آینه معرفت 52، ص. 109-128. کبیر، یحیی، و مهدی بلوکی. 1393. «معناشناسی کلام الهی از منظر علامه طباطبایی». اندیشه نوین دینی 38، ص. 45-54. معتزلی همدانی، قاضی عبدالجبار. 1416 ق. شرح اصول خمسه. مصر: مکتبة وهبه. | ||
Statistics Article View: 618 PDF Download: 439 |