News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,864 |
| PDF Download | 4,499,401 |
بازپژوهی فقهی – حقوقی در تقسیم اعمال حقوقی | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| Article 4, Volume 7, Issue 13, November 1397, Pages 69-92 PDF (348.65 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/fiqh.2019.2423 | ||
| Authors | ||
| احمد باقری1; محمدعلی راغبی2; مصطفی درزی رامندی* 3 | ||
| 1استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| Receive Date: 05 August 2018, Revise Date: 12 September 2018, Accept Date: 27 November 2018 | ||
| Abstract | ||
| طبق نظر مشهور فقها، درصورتی‌که تحقق یک عمل حقوقی علاوه بر انشاءِ ایجاب، نیازمند انشاءِ قبول نیز باشد، عقد نامیده میشود و در غیر این صورت ایقاع خواهد بود. در این پژوهش با بررسی آموزههای فقهی، چهار مورد از معیاری‌هایی که می‌توان در عقد یا ایقاع بودن عملی به آن‌ها استناد کرد تبیین شده و نظریه حصر اعمال حقوقی مورد نقد قرار گرفته و امکان افزودن قسم سومی به آن اثبات شده است. بر اساس یافتههای این تحقیق، با این استدلال که اگر در تحقق عمل حقوقی و ترتب آثار و ثمرات آن صرف ایجاب کافی باشد، آن عمل ایقاع است و چنانچه علاوه بر آن، نیازمند قبول به معنای اخص باشد عقد خواهد بود. اما درصورتی‌که صرف ایجاب جهت تحقق ماهیت عمل حقوقی کفایت کند و تنها ترتب آثار و ثمرات آن منوط به ابراز رضایت از سوی طرف مقابل باشد، این مورد را می‌توان به‌عنوان قسم سوم از اعمال حقوقی مطرح نمود و از آن با عنوان ایقاع خاص یاد کرد. این نوع تقسیم‌بندی آثار متعددی را به دنبال دارد که مهمترین آن رفع اختلاف فقها و حقوقدانان در خصوص عقد یا ایقاع بودن بسیاری از اعمال حقوقی از قبیل وصیت، وقف، ضمان، وکالت و جعاله است. | ||
| Keywords | ||
| عقد; ایقاع; ایقاع خاص; ایجاب; قبول | ||
| References | ||
|
قرآن کریم ابن عباد، اسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتاب. ابن فارس، احمد (1404ق). معجم مقائیس اللغة. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. ابن منظور، ابوالفضل (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع. اصفهانى، محمد حسین (1418ق). حاشیة کتاب المکاسب. قم: أنوار الهدى. انصاری، مرتضى (1415ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى. انصاری، مرتضى (1421ق). صیغ العقود و الإیقاعات. قم: مجمع اندیشه اسلامى. بروجردى، آقا حسین طباطبایى (1413ق). تقریرات ثلاث. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. جزائرى، سید محمد جعفر (1416ق). هدى الطالب فی شرح المکاسب. قم: مؤسسة دار الکتاب. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح - تاج اللغة وصحاح العربیة. بیروت: دار العلم. حائری، محمد حسن؛ و انصاری حقیقی، محمد حسین (1391). پژوهشی تطبیقی در دیدگاه امام خمینی در ماهیت ایجاب و قبول و آثار فقهی و حقوقی آن. آموزههای فقه مدنی، 3(5)، 107-122. حسنى، هاشم (بیتا). نظریة العقد فی الفقه الجعفری. بیروت: منشورات مکتبة هاشم. حکیم، سید محسن (1416ق). مستمسک العروة الوثقى. قم: مؤسسة دار التفسیر. خمینى، سید روح اللّه (1404ق). زبدة الأحکام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. خمینى، سید روح اللّه (1420ق). الرسائل العشرة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى. خمینى، سید روح اللّه (1425ق). تحریر الوسیله (علی اسلامى: مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامى. خمینی، سید روح الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. خوانسارى، محمد (بیتا). الحاشیة الأولى على المکاسب. بیجا. خورسندیان، محمد علی؛ و ذاکرینیا، حانیه (1388). واکاوی اراده، قصد و رضا در فقه اسلامی و حقوق ایران. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 1(1)، 73-99. خویى، سید ابو القاسم (1417ق). مصباح الفقاهة. قم: انصاریان. زنجانى، سید موسی (1419ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز. سبحانی، جعفر (1373). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: نشر کومش. سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413ق). مهذّب الأحکام. قم: مؤسسه المنار. سیوری، مقداد بن عبد الله (1403ق). نضد القواعد الفقهیة على مذهب الإمامیة. قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. شاهرودی، سید محمود، و دیگران (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع). شهید ثانى، زین الدین (1412ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. شهید ثانى، زین الدین (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. شیخ مفید، محمد بن نعمان (1413ق). المقنعه. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید (ره). طریحى، فخر الدین (1416ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى. طوسى، ابوجعفر (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. عبد الرحمان، محمود (بیتا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه. بیجا. علامه حلّى، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت (ع). فیومى، احمدبن محمد (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم: منشورات دار الرضی. قمى، سید تقی (1413ق). عمدة المطالب فی التعلیق على المکاسب. قم: کتابفروشى محلاتی. قنواتی، جلیل (1378). رابطه قصد و رضا در اعمال حقوقی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی. روش شناسی علوم انسانی، 6(20)، 85-107. کاشف الغطاء، محمدحسین (1359ق). تحریرالمجله. نجف: المکتبة المرتضویة. محقق کرکى، على بنحسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت. مطهرى، مرتضی (بیتا). فقه و حقوق( مجموعه آثار). بیجا. مغنیه، محمدجواد (1421ق). فقه الإمام الصادق (ع). قم: مؤسسه انصاریان. میرزای قمى، محمد بن حسن (1413ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات. تهران: مؤسسه کیهان. نائینى، محمد حسین (1373ق). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب. تهران: المکتبة المحمدیة. یزدى، سید محمد کاظم (1419ق). العروة الوثقى فیما تعم به البلوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. یزدى، سید محمد کاظم (1422ق). العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى. یزدی، سیدعباس (1410ق). نموذج فی الفقه الجعفری. قم: کتابفروشى داورى. | ||
|
Statistics Article View: 471 PDF Download: 496 |
||