News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,496,163 |
| PDF Download | 4,503,183 |
گونه شناسی استکبار و ماهیت آن در قرآن کریم | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 7, Volume 12, Issue 1 - Serial Number 23, December 1397, Pages 169-198 PDF (531.67 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/quran.2019.2392 | ||
| Authors | ||
| سیما جوینی پور1; سهیلا پیروزفر* 2 | ||
| 1دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| Receive Date: 07 December 2018, Revise Date: 27 January 2019, Accept Date: 11 March 2019 | ||
| Abstract | ||
| یکی از مهم‌ترین مباحث قرآنی در حوزة رفتارشناسی و جامعه‌شناسی، تحلیل و بررسی استکبار در ابعاد و سطوح مختلف آن است. عنایت قرآن کریم به استکبارستیزی و نهادینه کردن این فرهنگ در افراد و جوامع و وجود مستکبران در همة اعصار، باعث شده آیاتی چند از قرآن به بیان ویژگی‌ها و صفات اخلاقی ـ رفتاری آنان اختصاص یابد. اهمیت این موضوع تا جایی است که شناخت پدیدة استکبار در هر عصر و زمانی، از لوازم بصیرت دینی و از اهم موضوعات اجتماعی تلقی می‌شود. در این جستار، تلاش شده تا با ارائة تعریفی جامع و تحلیلی دقیق از ماهیت استکبار و بررسی حوزة معنایی این واژه، به تحلیل و ریشه‌یابی انواع و اقسام آن و استخراج عوامل، ریشه‌ها و آثار این پدیده پرداخته شود. این پژوهش به شیوة تحلیل متن به بررسی آیات مربوط به حوزة استکبار پرداخته است. با بررسی واژة استکبار در کنار واژگان هم‌نشین و مترادف آن، به زمینه‌ها، عوامل و آثار این پدیدة شوم اجتماعی اشاره نموده و نتیجه می‌شود که استکبار عبادی، ریشه و علت سایر اقسام استکبار می‌باشد. اشرافیت، قدرت نظامی و اقتصادی، بی‌نیازی از خداوند و نادیده انگاری قدرت الهی، از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری استکبار به شمار می‌آید. همچنین تقویت روحیة قیام و ظلم‌ستیزی و خودباوری و توجه به ارزش‌های الهی و خروج از خودمحوری و هوای نفس، از جمله راهکارهای قرآن برای مقاله با این صفت مذموم اجتماعی است. | ||
| Keywords | ||
| قرآن کریم; معناشناسی; استکبار; استضعاف; کفر; ظلم | ||
| References | ||
|
کتاب‌نامه: قرآن کریم. ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم. امین، سیده نصرت(1361ش)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان. ایزوتسو، توشیهیکو(1378ش)، مفاهیم اخلاقی، دینی در قـرآن مـجید، تهران: فروزان‌روز. جوادی آملی، عبدالله(1389)، تسنیم، قم: انتشارات اسراء. رازی، ابوالفتوح حسین بن علی(1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. رازی، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر(1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیائ التراث العربی، چاپ سوم. راغـب اصـفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، دمـشق: الدار الشامیه. زمخشری، محمود(1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتب العربی، چاپ سوم. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌اللّه(1406ق)، الجـدید فـی تـفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات. شهیدی، سید مهدی(1388)، «معناشناسی واژه استکبار در قرآن کریم بر مبنای نظریه ایزوتسو»، فصلنامه معرفت، شماره 143. طباطبایی، سیدمحمدحسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انـتشارات اسـلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم. طبرسی، فضل بن حسن(1372ش)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن،تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم. طبری، ابوجعفر محمدبن جریر(1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه، چاپ اول. طریحی، فخرالدین(1375ش)، مجمع البحرین، تهران: کـتاب فروشی مـرتضوی، چاپ سوم. عبدالباقی، محمدفؤاد(1378ش)، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، قم: انتشارات حر، چاپ اول. عسکری، ابوهلال(1412ق)، معجم الفروق اللغویة، قم: ،مؤسسة النشر الاسلامی. فراهیدی، خلیل بـن احـمد(1410ق)، کـتاب العین، قم: هجرت، چاپ دوم. مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی. مدرسی، سیدمحمدتقی(1419ق)، من هدی القرآن، تهران: دارالحسین، چاپ اول. مصطفوی، حسن(1360ش)، التـحقیق فـی کـلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مغنیه، محمدجواد(1424ق)، التفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الاسـلامیه. مـکارم شیرازی، ناصر و همکاران(1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه. میبدی، رشیدالدین احمدبن ابی سعد(1371ش)، کشف الأسرار و عدّة الأبرار، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
| ||
|
Statistics Article View: 987 PDF Download: 1,073 |
||