News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,629 |
| PDF Download | 4,507,251 |
مقدمه‌ای بر پارادایم جایگزین برای پارادایم عقود معیّنه در بانکداری اسلامی | ||
| تحقیقات مالی اسلامی | ||
| Article 5, Volume 8, Issue 1 - Serial Number 15, August 1397, Pages 91-116 PDF (1.29 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی (بانکداری اسلامی) | ||
| DOI: 10.30497/ifr.2018.2277 | ||
| Author | ||
| محمد طالبی* | ||
| استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 21 June 2017, Revise Date: 16 August 2017, Accept Date: 03 January 2018 | ||
| Abstract | ||
| باوجود گذشت بیش از سه‌دهه از تجربه اجرای بانکداری بدون‌ربا، نگرانی در خصوص وجود ربا در نظام بانکی مطرح است، که امروزه به یکی از چالش‌های اصلی اقتصادی و اجتماعی تبدیل‌شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله به بررسی چالش‌ها و راهکارهای مربوطه و ارائه راهکار لازم می‌پردازد. بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارهای متفاوت در نظام بانکی بدون ربا مبتنی‌بر عقود معیّنه ملاحظه شد که ساختار و مکانیسم‌های بانکداری قابلیت اجرای عقود را ندارد. اقداماتی که در جهت مواجهه با این چالش‌ها توسط طراحان و سیاست‌گذاران و مجریان این نظام انجام‌شده یا قابل انجام است در دودسته قابل‌تفکیک است: دسته اول تداوم نظام بانکی مبتنی‌بر عقود معیّنه و اصلاح وضع موجود؛ دسته دوم حرکت از بانکداری مبتنی‌بر عقود به‌سمت پارادایمی متفاوت. این مقاله به راهکار دوم و تبیین پارادایم جدیدی تحت عنوان «عقد بانک» می‌پردازد. براساس این مطالعه نظام بانکداری بدون‌ربا مبتنی‌بر عقود معیّنه که در حال حاضر مبنای قانون عملیاتی بدون‌ربا است برای اجرای عملیات بانکداری مناسب نیست. علاوه‌بر آن، پول رایج در صدر اسلام پول حقیقی بوده است، درحالی‌که پولی که در نظام بانکی فعلی دنیا رایج است اصطلاحاً پول بدون پشتوانه می‌باشد و با پول حقیقی که مقبولیت آن به‌دلیل خصوصیات ذاتی آن پول است، ماهیتاً متفاوت و احکام خاص خود را خواهد داشت؛ لذا لازم است احکام پول حاکمیتی تعریف و نظام بازار پول و بانک براساس آن تحلیل شود. نهایتاً با توجه به اینکه بانکداری و کارکردهای آن در صدر اسلام رایج نبوده و به‌عنوان موضوع مستحدثه است، لذا رابطه بین سپرده‌گذاران و بانک و رابطه بانک با تسهیلات‌گیرندگان نیازمند تعریف عقد متناسب «عقد بانک» می‌باشد. پژوهش حاضر با روش تحقیق توصیفی – تحلیلی به معرفی آن عقد اقدام می‌کند. | ||
| Keywords | ||
| بانکداری بدون‌ربا; بانکداری اسلامی; عقود معیّنه (فقهی) | ||
| References | ||
|
اعتصامی، سیدامیرحسین؛ و شریف‌زاده، محمدجواد (1392). مدیریت عقدهای مشارکتی بانک‌ها براساس الگوی تکافل اصناف. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 13(50)، 159-131. باقرزاده، محمدتقی (1384). عناصر تعیین‌کننده در حل مسائل مستحدثه (1). فصلنامه فقه، 12(45)، 49-106. پایتختی‌اسکویی، سیدعلی؛ و عرب‌مازار، عباس (1395). بررسی اثر عقدهای بانکداری اسلامی بر نرخ بیکاری در ایران، فصلنامه اقتصاد اسلامی، 16(61)، 65-77. توتونچیان، ایرج؛ جلیلی، امیر؛ نظری، حسن‌آقا؛ و هدایتی، علی (1381). آیا بانکداری ایران، اسلامی است؟. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 2(6)،9-23. دادگر، یدالله؛ و فیروزان‌سرنقی، توحید (1390). ارائه چارچوبی برای تعیین نرخ سود در عقود مبادله‌ای. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 12(48)، 79-102. شجری، پرستو (1390). تحولات بانکداری اسلامی. فصلنامه تازه‌های اقتصادی، 21(131)، 63-70. شعبانی، احمد؛ و سیفلو، سجاد (1390). مقایسه تطبیقی بانکداری وکالتی و مشارکتی و ارائه راهکاری جدید. دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، 3(5)، 79-133. عسکری، محمدمهدی؛ و محمدی، مهدی (1392)، تحلیل مقایسه‌ای الگوهای تکافل و آسیب‌شناسی آنها از منظر ذی‌نفعان. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 3(5)، 153-184. علوی‌وثوقی، سیدیوسف (1393). بررسی پشتوانه مشروعیت سیره‌های مستحدثه عقلا، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی، 15(59)، 125-134. قانون عملیات بانکی بدون‌ربا (1362). طالبی محمد؛ سهمانی‌اصل، محمدعلی؛ و اشرف‌نژاد، محمد (1390). تحلیل تأثیر شرایط اقتصادی کشور بر عدم‌موفقیت نظام بانکداری بدون‌ربا. فصلنامه تحقیقات مالی، 13(32)، 73-90. طالبی، محمد؛ و کیایی، حسن (1391). ریشه‌یابی چالش‌های استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 1(2)، 37-55. منکیو، گریگوری (1387). مبانی علم اقتصاد (حمیدرضا ارباب، مترجم). تهران، نشر نی (نشر اثر اصلی، 2001). موسویان، سیدعباس (1386). نقد و بررسی قانون عملیات بانکی بدون‌ربا و پیشنهاد قانون جایگزین. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 7(25)، 9-36. موسویان، سیدعباس؛ ابوالحسنی‌هستیانی، اصغر؛ و حسنی‌مقدم، رفیع (1393). تعیین سهم بهینه عقدهای مبادله‌ای و مشارکتی در بانکداری بدون‌ربا، فصلنامه اقتصاد اسلامی، 14(53)، موسویان، سیدعباس؛ و میثمی، حسین (1394). بررسی ساختار عملیاتی مطلوب بانکداری اسلامی (دلالت‌هایی در راستای اصلاح قانون عملیات بانکداری بدون‌ربا)، فصلنامه روند، 22(72)، 82-39. مهدوی‌نجم‌آبادی، سیدحسین (1382). ساختار بهینه نرخ‌های سود در اقتصاد اسلامی با تأکید بر این ساختار در بانکداری اسلامی. چهاردهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران. Ball, L. (2012). Short-Run Money Demand. Journal of Monetary Economics, 59(7), 622-633. Hubbard, R., Oberin, G., Patrick, A. (2012). Money, Banking, and the Financial System, United States of America, Pearson Education. Krugman, P., & Wells, R. (2013). Economicsk, United States of America, Worth Publishers. Neave, E. H. (2002). Financial Systems: Principles and Organization. Routledge, 1th Edition, USA. White, H. (1902). Money and Banking, the Athenxum Press, Second Edition, America. | ||
|
Statistics Article View: 689 PDF Download: 601 |
||