News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,863 |
| PDF Download | 4,499,398 |
آثار پذیرش شخصیت حقوقی در تحلیل وجود ربا در روابط مالی مردم، دولت، بانک‌های تجاری و بانک مرکزی | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| Article 6, Volume 9, Issue 2 - Serial Number 18, February 1396, Pages 149-178 PDF (706.45 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ies.2017.1991 | ||
| Authors | ||
| حسین میثمی* 1; کامران ندری2; فرشته ملاکریمی3 | ||
| 1استادیار پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران | ||
| 2استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| 3کارشناس‌ارشد پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران | ||
| Receive Date: 26 August 2014, Revise Date: 27 August 2014, Accept Date: 10 June 2015 | ||
| Abstract | ||
| این تحقیق تلاش می‌کند تا آثار پذیرش فقهی شخصیت حقوقی در مفهوم‌شناسی ربا در نظام بانکی را مورد تحلیل قرار دهد. یافته‌های پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی بدست آمده‌اند نشان‌دهنده آن است که مشهور فقهای شیعه شخصیت حقوقی را مشابه شخصیت حقیقی، مشمول مالکیت و احکامی که بر مالکیت بار می‌شود (مانند حرمت ربا) می‌دانند. این امر ثمرات قابل توجهی در مفهوم‌شناسی ربا در بانکداری به همراه دارد؛ از جمله اینکه: اولاً، در تمامی حالت‌هایی که عقد قرض بین شخصیت‌های حقیقی شکل می‌گیرد (رابطه مردم با مردم) و یا حالت‌هایی که یک طرف آن شخصیت حقیقی است (مانند رابطه مردم با بانک‌ها)، قرض قابل تصور بوده و لذا حکم حرمت ربا وجود دارد. ثانیاً، در روابط شخصیت‌های حقوقی خصوصی با یکدیگر (مانند رابطه بانک‌های خصوصی با هم) و یا شخصیت‌های حقوقی خصوصی با شخصیت‌های حقوقی دولتی (مانند رابطه بانک‌های خصوصی با بانک مرکزی)، عقد قرض وجود داشته و طبعاً حرمت ربا وجود دارد. ثالثاً، در روابط شخصیت‌های حقوقی دولتی با یکدیگر (مانند رابطه وزارتخانه‌ها با بانک مرکزی) به دلیل اتحاد مالکیت، متعاملین معامله واحد بوده و عملاً عقد قرض شکل نمی‌گیرد که ربا بر روی آن تعریف شود. از این رو، انتقال موقت بخشی از منابع از یک مجموعه دولتی به مجموعه دیگر به شرط بازگرداندن مقدار بیشتر در آینده، اشکال فقهی نداشته و در زمره حکم حرمت ربا قرار نمی‌گیرد. نهایتاً اینکه هر چند دریافت وام قرضی از مؤسسات مالی فعال در کشورهای غیر اسلامی و پرداخت ربا به آنها اشکال فقهی دارد، اما پرداخت قرض ربوی به این دست از مؤسسات اشکالی نداشته و این مسأله مشمول جواز دریافت ربا از کفار است. | ||
| Keywords | ||
| شخصیت حقوقی; ربا; بانک مرکزی; بانک‌های تجاری; دولت | ||
| References | ||
|
امامی، حسن (1374)، حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (1381)، ربا، قم: بوستان کتاب. جعفری هرندی، محمد (1384)، «جایگاه شخصیت حقوقی»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 1، صص 51-66. جعفری هرندی، محمد (1389)، «ربا در وام‌های دولتی»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 5، صص 97-112. حائری، سید کاظم (1379)، «مالکیت شخصیت‌های حقوقی»، فقه و اصول، شماره 21، صص ۱۵-۱۸. حرعاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول. حلی، شیخحسین (1384ق)، بحوث فقهیة محاضرات، بیروت: دارالزهراء. خویی، سیدابوالقاسم (1410ق)، منهاجالصالحین، قم: مدینه العلم. رحمانی، محمد (1385)، «مالکیت دولت»، فقه و حقوق، شماره 10، صص ۸-۱۲. ساکت، محمدحسین (1386)، شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی، تهران: جنگل. سیستانی، سیدعلی (1414ق)، منهاج الصالحین، قم: مفید. صادقی، احمد (1385)، «شخصیت حقوقی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، قم: دانشگاه قم. صدوق، محمد بن علی (1413ق)، من لا یحضرة الفقیة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم (1410ق)، تکملة العروة الوثقى، قم: داورى، چاپ اول. طوسى، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم. علائی‌رحمانی، فاطمه (1379)، «میزان گستره ولایت پدر از نگاه دین»، علوم انسانی، شماره22، صص ۱۳-۱۸. قدسی، ابراهیم و یاسر یحیی‌زاده (1389)، «الحاق جد پدری و مادر به حکم معافیت پدر از قصاص در قتل عمد فرزند»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 2، صص ۳-۷. کاتوزیان، ناصر (1366)، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران: بهنشر. محقق‌حلّى، نجم‌الدین (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم. معرفت، محمدهادی (1379)، «ربا از گناهان کبیره و استثناناپذیر»، نامه مفید، شماره 13، موسوی خمینى، سیدروح‌الله (1412ق)، البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، موسوی خمینى، سیدروح‌الله (1422ق)، استفتائات، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، چاپ پنجم. موسویان، سیدعباس و حسین میثمی (139۶)، بانکداری اسلامی (۱): مبانی نظری- تجارب عملی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، ویرایش پنجم. نجفی، محمدحسن (1417ق)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الأسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم. ندری، کامران (1381)، «تحلیل مفهوم بهره طبیعی و سهمیه‌بندی اعتباری»، پایان‌نامه دکتری اقتصاد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع). نظری، حسن‌آقا (1391)، «مالکیت حقوقی نهادهای مالی: شخصیت حقوقی نهادهای مالی»، اقتصاد اسلامی، شماره 43، صص ۱۱-۱۳. Mishkin, F. (2013), "The Economics of Money, Banking, and Financial Markets", 10th Edition, Princton: Prentice Hall. | ||
|
Statistics Article View: 1,233 PDF Download: 946 |
||