News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,825 |
| PDF Download | 4,499,217 |
بازخوانی مفهوم «قرض» در قرآن کریم؛ با تکیه بر ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی اقتصادی | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| Article 1, Volume 9, Issue 2 - Serial Number 18, February 1396, Pages 7-30 PDF (1.05 M) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ies.2017.1986 | ||
| Authors | ||
| عباس مصلایی‌پور1; محمد حسین شیرزاد* 2; محمد حسن شیرزاد2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| 2دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق (ع) | ||
| Receive Date: 29 February 2016, Revise Date: 01 March 2016, Accept Date: 24 April 2016 | ||
| Abstract | ||
| «قرض» مفهومی اقتصادی است که بارها در قرآن کریم از آن یاد شده و به صورت ویژه مورد سفارش قرار گرفته است. بر همین اساس در طول تاریخ جهان اسلام، مفسران قرآن کریم و نیز فقیهانِ مسلمان بحثهای فراوانی پیرامون این مفهوم کلیدی مطرح نمودهاند. با این حال، این عالمان تلاش چندانی جهت ارائه تصویری واضح از قرض در عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی نکردهاند. از همین روی، این نوشتار میکوشد برای تبیین دقیقتر این مفهوم و چرایی اهمیت آن، از دستاوردهای علم ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی اقتصادی در حوزه «دهش» (مبادله هدیهای) استفاده کند. بر این اساس، «قرض» مبادلهای هدیهای است که مبتنی‌بر مراحل سهگانهی «دادن اموال»، «دریافت کردن آنها» و سپس «جبران نمودن»، در پی ایجاد یا تثبیت روابط اجتماعی بین مُقرض (قرض‌دهنده) و مُقترض (قرض‌گیرنده) است. قرآن کریم با داشتن نگاه ابزاری به اموال و داراییهای جابجاشده در «قرض» که باعث ایجاد وضعیت دو سویهی رفت و برگشتی بین مقرض و مقترض میشود، خواهان گسترش همکاریهای جمعی و تقویت همبستگیهای بینافردی در جامعه اسلامی است. | ||
| Keywords | ||
| کارکردهای قرض; قرآن کریم; همبستگی اجتماعی; مبادله هدیهای; ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی اقتصادی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم ابن شهر آشوب، محمد بن علی (1410ق)، متشابة القرآن و مختلفة، قم: بیدار. ابن فارس، ابوالحسین احمد (1399ق)، معجم مقاییس اللغه، به تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارالفکر. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار الصادر. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر. ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله (بیتا)، الفروق اللغویة، به تحقیق محمد ابراهیم سلیم، مصر: دارالعلم و الثقافه. اریکسون، توماس و فین نیلسن (1387)، تاریخ ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی از آغاز تا امروز، مترجم: علی بلوکباشی، تهران: گل آذین. بانوی اصفهانی، سیده نصرت‌امین (1361)، مخزن العرفان، تهران: نهضت زنان مسلمان. بلاغی، محمدجواد (1420ق)، آلاء الرحمان فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت. بیک‌محمدی، جواد (1391)، قرض و قرض‌الحسنه، تهران: دانشگاه امام صادق(ع). جوهری، اسماعیل بن حماد (1407ق)، تاج اللغة و صحاح العربیة، به تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دارالعلم للملایین. حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع). حسینی جرجانی، سید امیر ابوالفتوح (1404ق)، آیات الاحکام، به تحقیق ولی‌الله اشراقی، تهران: نوید. خلیل ابن احمد (1410ق)، العین، قم: هجرت. درویش، محیالدین (1415ق)، اعراب القرآن و بیانة، سوریه: دارالارشاد. دوپویی، فرانسیس (1385)، ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی اقتصادی، مترجم: م‍ح‍دث‍ه م‍ح‍ب‌ح‍س‍ی‍ن، تهران: علم. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، به تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالعلم. ریویر، کلود (1390)، درآمدی بر ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی، مترجم: ناصر فکوهی، تهران: نی. شهید ثانی، زین‌الدین عاملی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: منشورات مکتب الداوری. صادقی تهرانی، محمد (1365)، الفرقان فی تفسیر القرآن، بالقرآن و السّنة، قم: فرهنگ اسلامی. صافی، محمود بن عبدالرحیم (1418ق)، الجدول فی اعراب القرآن، بیروت: دارالرشید - مؤسسه الایمان. صدوق، محمد بن علی (1413ق)، من لا یحضرة الفقیة، به تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طباطبائی، سید محمدحسین (1417ق)، تفسیر المیزان، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مجمع البیان لعلوم القرآن)، تهران: ناصرخسرو. طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه. طریحی، فخر‌الدین (1375)، مجمع البحرین، به تحقیق سیداحمد حسینی، تهران: مرتضوی. طوسی، محمد بن حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، به تحقیق حسن خرسان، تهران: دارالکتب الإسلامیه. طوسى، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فى تفسیر القرآن، به تحقیق احمد قصیرعاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربى. طوسی، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، به تحقیق حسن خرسان، تهران: عبدالباقی، محمدفؤاد (1384)، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، قم: اسلامی. عسکری خانقاه، اصغر و محمدشریف کمالی (1380)، ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی عمومی، تهران: سمت. علامه حلی، حسن بن یوسف (بیتا)، تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، به تحقیق سیداحمد حسینی و شیخ هادی یوسفی، بیروت: مجمع الذخائر الاسلامیه. فاضل مقداد، جمال‌الدین (1419ق)، کنز العرفان فی فقة القرآن، به تحقیق سیدمحمد قاضی، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی. فخر رازی، محمد بن عمر (1411 ق)، التفسیر الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه. فیومی، احمد بن محمد (بیتا)، المصباح المنیر، بیروت: المکتبه العلمیه. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، به تحقیق محمدنعیم العرقسوسی، دمشق: مؤسسه الرساله. قرشی، سیدعلی‌اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، به تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران: کمال‌الدین، حازم‌علی (1429ق)، معجم مفردات المشترک السامی فی اللغة العربیة، قاهره: کوپانس، ژان (1390)، درآمدی بر مردمشناسی و ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی، مترجم: حسین میرزایی، مراغى، احمد بن مصطفى (بیتا)، تفسیر المراغى، بیروت: داراحیاء التراث العربى. مشکور، محمدجواد (1357)، فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. معین، محمد (1362)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (بیتا)، زبدة البیان فی احکام القرآن، تهران: مرتضوی. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1403ق)، تحریر الوسیله، قم: دارالأنوار. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی (1409ق)، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه اهلالبیت(ع). میرحسینی، یحیی (1393)،«کارکرد اجتماعی حرفه قَصَص در سدههای نخستین اسلامی، کوششی برای تحلیل زبان‌شناسانه تاریخ یک انگاره»، صحیفه مبین، شماره 56، صص 133-165. وای ولو، فرانک (1378)، ان‍س‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی فرهنگی، مترجم: علیرضا قبادی، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا. هادوی‌نیا، علی‌اصغر (1378)، قرض‌الحسنه و آثار اقتصادی آن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. Brun.S (1895). Dictionarium Syriaco–Latinum, Beirut.
Campbell, L (1998). Historical Linguistics, Cambridge/Massachusetts: The MIT Press.
Carrier, J. G. (2005). Introduction. A Handbook of Economic Anthropology.
Costaz, L (2002). Syriac-English Dictionary, Beirut: Dar El-Machreq.
Dolgopolsky, A (2008). Nostratic Dictionary. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research.
Gesenius, W (1939). A Hebrew & English Lexicon of the Old Testament, ed. F.A. Brown, Oxford.
Heady, P (2005). Barter, A Hand Book of Economic Anthropology.
Hunt, R. C. (2005). 18 One-way Economic Transfers. A Handbook of Economic Anthropology, 290.
Jastrow, A (1903). "Dictionary of the Targumim, The Talmud Babli & Yerushalmi, & the Midrashic Literature, by Marcus Jastrow." I—II (London-New York).
Kottak, C P (2002). Cultural Anthropology, Boston: McGraw-Hill.
Leslau, W (1987). Comparative Dictionary of Geʻez (Classical Ethiopic): Geʻez-English, English-Geʻez, With an Index of the Semitic Roots. Otto Harrassowitz Verlag.
Mauss, M (2002). The Gift, London & New York: Routledge.
O'Leary, P. D. L (1923). Comparative Grammar of the Semitic Languages. Kegan, Trench, Trubner.
Orel, V. E., & Stolbova, O. V. (1994). Hamito-Semitic Etymological Dictionary. Brill.
Strathern, A J & Stewart, P J (2005). Ceremonial Exchange, A Hand Book of Economic Anthropology, UK: Edward Elgar.
Yan, Y (2005). The Gift & Gift Economy, A Hand Book of Economic Anthropology, UK: Edward Elgar.
Zammit, M. R. (2002). A Comparative Lexical Study of Qurʼānic Arabic (Vol. 61). Brill. | ||
|
Statistics Article View: 1,181 PDF Download: 968 |
||