
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 508 |
Number of Articles | 4,393 |
Article View | 8,246,669 |
PDF Download | 4,241,876 |
حق طبیعی یا حق پوزیتیویستی؛ بازتعریف مفهوم «حق» در حقوق اسلامی | ||
پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
Article 6, Volume 16, Issue 2 - Serial Number 42, December 1394, Pages 115-137 PDF (578.69 K) | ||
Document Type: مقاله پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/law.2016.1824 | ||
Author | ||
مجتبی جاویدی* | ||
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز | ||
Receive Date: 27 October 2015, Revise Date: 05 January 2016, Accept Date: 25 January 2016 | ||
Abstract | ||
هر یک از مکاتب حقوقی با توجه به مبانی معرفتی خود به تعریف «حق» میپردازد. در پوزیتیویسم حقوقی به دلیل عدم امکان داوری ارزشی علم تجربی و ادعای جدایی هستها از بایدها، واژه «حق» از هرگونه هنجار و ارزش جدا شده و صرفاً سخن از «فرمان حاکم» بهعنوان «حق» میشود، حالآنکه در حقوق اسلامی، «حق» جدای از فرمان حاکم (قانون) و متفاوت از آن است و فرمان حاکم (قانون) باید مبتنی بر «حق» باشد؛ چراکه به دلیل عدم انحصار مفهوم علم در علم تجربی، هنجار و ارزش، دارای ملاکی عینی بوده که قابلیت سنجش صدق و کذب آنها را فراهم آورده و بدین ترتیب هنجار و ارزش زیرمجموعه علم قرار میگیرد. گرچه بین مفهوم حق در حقوق اسلامی و برخی قرائتهای مکتب «حقوق طبیعی» شباهتهایی وجود دارد و ممکن است در برخی قرائتها به نتایجی بعضاً یکسان منتهی شوند، اما در برخی نتایج و همچنین نحوه تبیین و تشریح آنها تفاوت وجود دارد. «حق» در اندیشه اسلامی عبارت است از آن اعتباراتی که با قوانین و غایات واقعی حاکم بر جهان هستی هماهنگ است. از طرف دیگر، آنچه که کاملاً با قوانین و غایات واقعی حاکم بر نظام هستی و عالم واقع هماهنگ است «شرع» است. بنابراین مفهوم «حق» به لحاظ ثبوتی با قوانین و غایات واقعی حاکم بر نظام هستی و به لحاظ اثباتی با «شرع» پیوندی ناگسستنی دارد. | ||
Keywords | ||
حق; حقوق اسلامی; حق طبیعی; حق پوزیتیویستی; قانون; شرع | ||
Statistics Article View: 4,350 PDF Download: 3,439 |