News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,706 |
| PDF Download | 5,346,081 |
جایگاه قانون در تحقّق عدالت حقوقی و تأثیر آن بر تفسیر قضایی تأمّلی بر نسبت قانون و قاعده ی حقوقی در نظام فقهی-حقوقی ایران | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 6, Volume 15, Issue 1 - Serial Number 39, July 1393, Pages 151-179 PDF (272.8 K) | ||
| DOI: 10.30497/law.2014.1575 | ||
| Author | ||
| مهدی شهابی* | ||
| استادیار گروه حقوق دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان | ||
| Receive Date: 29 April 2014, Revise Date: 19 May 2014, Accept Date: 20 September 2014 | ||
| Abstract | ||
| یکی دانستن قانون و قاعده ی حقوقی، نشان از رویکرد تحقّقی دولتی در مبنای التزام آوری قاعده ی حقوقی داشته، به یکی انگاشتن حقوق و قانون منجر شده، می تواند نوعی عدالت دولتی و به دنبال آن، تفسیر لفظی از قانون را تنیجه دهد. با این وجود، آیا می توان با تأکید بر تفکیک قانون از قاعده ی حقوقی، زمینه ی عبور از عدالت دولتی به عدالت عرفی یا عدالت شرعی را ایجاد و بدین ترتیب، تفسیر قضایی را از چارچوب تفسیر لفظی رهانیده، به سمت تفسیر مبتنی بر اصول حقوقی سوق داد؟ به نظر می رسد چگونگی تفسیر قضایی در هر نظام حقوقی، به چیستی عدالت حقوقی در آن نظام حقوقی ارتباط دارد و نوع عدالت حقوقی نیز به چیستی مبنای اعتبار قواعد حقوقی بستگی دارد. صاحب این قلم سعی کرده با اتّخاذ روش تحلیلی و تحقّقی و البته نه از نوع دولتی یا کلسنی آن، بر تفکیک قانون از قاعده ی حقوقی و یکی ندانستن آن دو تأکید، با انحصار مبنای اعتبار قاعده ی حقوقی در اراده ی دولت، به ویژه در مدل فقهی-حقوقی ایران، مخالفت و زمینه ی عبور از عدالت دولتی و در نتیجه عبور از تفسیر قضایی لفظی را فراهم آورد. | ||
| Keywords | ||
| قانون; عدالت شرعی; عدالت عرفی; عدالت فطری; مبنای اعتبار قاعده ی حقوقی; تفسیر قضایی; نظام حقوقی | ||
| References | ||
|
آدمیت، فریدون (1385)، اندیشة ترقی و حاکمیت قانون، عصر سپه‌سالار، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ سوم.## ایزدپور، محمدرضا (1390)، «درآمدی بر بنیان‌های کلامی مصلحت در نظام تشریع»، فصلنامه علمی-پژوهشی اندیشه نوین دینی، سال هفتم، ش 26، صص93-118. ## بشیریه، حسین (1382)، «دیباچه ای بر فلسفة عدالت»، مجلة ناقد، شماره 1، صص11-55. ## الحسینی المراغی، السید میر عبد الفتاح (1417)، العناوین الفقهیه، قم: مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرّسین، الجزء الثانی. ## داماتو، آنتونی؛ کاهه، علیرضا و لاهوتی، حمید (1382)، «پیرامون پیوند قانون و عدالت»، نشریة ژرفا، شماره سی‌ام، صص335-351. ## دانش‌پژوه، مصطفی (1391)، حقوق شناسی عمومی، دورة میانی (1)، شناسة حقوق، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، انتشارات جنگل، چاپ اول. ## راسخ، دکتر محمد (1385)، «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، نشریه مجلس و پژوهش، شماره 51، صص13-40. ## سیمایی صراف، دکتر حسین (1390)، «منطق حقوق مدرن و اصول فقه؛ خاستگاه و کاربردهای متفاوت با مطالعة موردی در نظام حقوقی ایران»، مجلة تحقیقات حقوقی، شمارة 55، صص139-164. ## شهابی، مهدی، (1388) «از حقوق سنتی تا حقوق مدرن، تأملی در مبانی تحول نظام حقوقی»، نامة مفید، شمارة 76، صص69-90. ## شهرستانی، جواد، مقدّمه بر: الشیخ علی بن الحسین الکرکی (1429)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، تحقیق مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، الجزء الاوّل. ## طباطبایی، محمدصادق (1382)، «مبانی تطبیق‌پذیری قوانین اسلامی با تحولات اجتماعی»، مجلة نامه مفید، ش 40، صص63-84. ## عزتی، ابوالفضل (1375)، «بررسی تطبیقی نقش عقل در نظام حقوقی غرب و اسلام»، نامة مفید، شماره 6، صص123-144. ## علیدوست، ابوالقاسم (1390)، «دین، شریعت و مصلحت»، فصل نامة دین‌پژوهی قبسات، سال شانزدهم، ش 61، صص5-40. ## کاتوزیان، دکتر ناصر (1380)، «ستایش قرارداد یا اداره قرارداد»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 52، صص111-136. ## کاتوزیان، دکتر ناصر (1381)، فلسفه حقوق، جلد سوم، منطق حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم. ## کاتوزیان، ناصر (1385)، «سهم عدالت در تفسیر قانون»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، شمارة 72، صص361-383. ## کاتوزیان، دکتر ناصر (1386)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ شصتم. ## لنگرودی، دکتر محمدجعفر (1387)، مقدمة عمومی علم حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ پنجم. ## مؤمن، آیت‌الله (1374)، «ثابت و متغیّر در دین»، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 5، صص53 به بعد. ## الموسوی الخویی، ابوالقاسم (1417)، مصباح الفقاهه، المقرّر المیرزا محمدعلی التوحیدی التبریزی، قم: انتشارات انصاریان، الجزء السادس. ## موسوی بجنوردی، سید محمد و کبیر تکمیلی‌نژاد، عاطفه (1390)، «جایگاه عدالت و اخلاق در فقه و حقوق اسلامی با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)»، پژوهشنامه متین، شمارة 51، صص1-18. ## Allard (J),Van Waeyenberge (A), "De la bouche à l'oreille? Quelques réflexions autour du dialogue des juges et de la montée en puissance de la fonction de juger", pp. 109-129; In:
Bentham, Jeremy, (1888), Principes de législation et d’économie politique, Paris, Guillaumin, 1888##
Bix, Brian. H. (2005),» Legal positivism«. In. The Blackwell Guide to the philosophy of Law and Legal Theory, edited by Martin P. Golding and William A. Edmondson; Malden (USA), Blackwell press, 2005, pp. 29-50##
Canivet, Guy, (1992), "Le droit communautaire et l'office du juge national", In. Droit et Société, pp. 143-154##
Carbonnier, Jean, (1994), Sociologie juridique, Paris, 2e édition, Puf
Chevallier, Jacques. «Vers un droit postmoderne». In. Les transformations de la régulation juridique. Droit et Société, Recherches et Travaux, N° 5. Paris. L.G.D.J. 1998. pp. 21-46##
Dabin. Jean, (1969). Théorie générale du droit. Paris. 2e édition. Dalloz. ##
Duguit, Léon, (1927), Traité de droit constitutionnel. La règle de droit et le problème de l’Etat (T. I.). Paris. 3e édition en cinq volumes. Ancienne librairie Fontemoing. ##
Duguit. Léon (1999). Les transformations du droit public. Paris. 1e édition, Édition la Mémoire Du Duguit, ##
Durkheim, Emile, (2007), De la division du travail social. Paris. 7e édition, avec préface de Paugam, Serge, PUF##
Dworkin. Ronald (1995). Prendre les droits au sérieux. Paris. 1e édition, PUF
Favoreu. Louis.(1996), «La constitutionnalisation du droit». In. L’unité du droit, Mélanges en hommage à Roland Drago. Paris. 1e édition, Economica. pp. 25-42 ##
Frison-Roche, Marie-Anne, La responsabilité des magistrats. L'évolution d'une idée. In. La semaine juridique, 20 octobre 1999, n° 42, p. 1869 et s
Frydman. Benoit et Guy Haarscher, (2002), Philosophie du droit, Paris, 2e édition, Dalloz##
Frydman. Benoit.(1998), Les transformations du droit moderne. Cf.http://www.philodroit.be/spip.php?page=auteur_publ&id_auteur=12&lang=fr##
Gény. François (1919). Méthode d’interprétation et sources en droit privé positif, T. I. Paris, 2e édition, L. G. D. J. ##
Hayek. Friedrich Von. (1985), Droit, législation et liberté, Règles et ordre (T. I).Traduit en français par Raoul Audouin. 2e édition, PUF. ##
Kelsen, Hans, (1997), Théorie générale du droit et de l’Etat ; traduit en français par Béatrice Laroche et Valérie Faure. Paris ; 3e édition, L. G. D. J. ##
Malaurie (Ph), Morvan (P), (2009), Introduction générale, Paris, Défrénois, 3e édition##
Mazeaud (H. L. J.), Chabas (F), (2000), Leçons de droit civil, Introduction à l'étude du droit, 12e édition, Paris, Montchrestien##
Putman, E. (1996) «Kant et la théorie du contrat», RRJ. Droit prospectif, n° 3, pp. 685-696##
Ripert, Georges, (1998), Les forces créatrices du droit. Paris. Réimpression de 2e édition(1955). L.G.D.J. ##
Terré, François, (2003), Introduction générale au droit, Paris, Dalloz, 6e édition. ##
Rawls, John (1987), Théorie de la justice, Traduit de l'américain par Catherine Audard, Paris, 1e édition, Edition du Seuil. ##
| ||
|
Statistics Article View: 5,852 PDF Download: 2,175 |
||