
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 518 |
Number of Articles | 4,516 |
Article View | 9,591,831 |
PDF Download | 5,357,436 |
تحلیل مقایسهای شاخص فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف | ||
مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
Article 2, Volume 6, Issue 2 - Serial Number 12, February 1393, Pages 53-82 PDF (308.96 K) | ||
DOI: 10.30497/ies.2014.1559 | ||
Authors | ||
محمدمهدی عسکری1; حسین غفورزاده* 2 | ||
1دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
2کارشناس ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
Receive Date: 21 October 2013, Revise Date: 02 December 2014, Accept Date: 17 March 2014 | ||
Abstract | ||
از آنجا که بشر با نیازهای متنوعی روبروست، عدم تأمین آنها هم باعث پدیده فقر چندبعدی میشود لذا نیاز به رویکرد چندبعدی جهت اندازهگیری فقر، اخیرا مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته و به تعیین شاخصهایی برای فقرچندبعدی پرداختهاند و سه رویکرد درآمدی (رفاهی)، قابلیتی و مشارکت اجتماعی را برای آن برشمردهاند. بررسی مفهوم فقر در فقه و معارف اسلامی نیز روشن میسازد که اسلام دیدی جامعتر نسبت به فقرچندبعدی داشته و بعضی از اقسام و ابعاد فقری که در اسلام مورد اشاره قرار گرفته در اقتصاد متعارف هرگز یافت نمیشود که این نیز به دلیل تفاوت در اصول و مبانی آن دو است. همچنین مقاله حاضر به مقایسه رویکردهای فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف پرداخته است و این نتیجه حاصل گردیده که در اسلام رویکرد درآمدی و تعیین یک خط فقر مدنظر قرار نمیگیرد، ولی معیارهای فقیر شرعی بیشتر به جنبه فقر نسبی توجه دارد تا فقر مطلق، و اسلام با تأکید بر رفع فقر نسبی به دنبال رفع نابرابری و نزدیککردن طبقات مختلف اجتماعی به یکدیگر است. مواردی نظیر تأمین ابزار تولید برای فقرا بهجای کمک مستقیم مالی از سوی معصومین(ع) و همچنین بحث عدم اجبار افراد به کار غیر مورد علاقه و غیر تخصص، به رویکرد قابلیتی و ورود مفهوم «شأن و منزلت» در فقه به رویکرد مشارکت اجتماعی (در حالت منزلت شغلی) در اقتصاد متعارف شبیه بوده و معیارهای خط فقر اسلامی را با فقر نسبی در اقتصاد متعارف متفاوت میکند و در واقع رعایت شأن و لیاقت، معیاری جزئیتر است تا سطح زندگی اقتصادی افراد در هر طبقه نیز با یکدیگر فاصله زیادی نداشته باشد. | ||
Keywords | ||
فقر; فقر نسبی; فقر مطلق; فقر قابلیتی; فقر چند بعدی | ||
References | ||
ابن منظور، جمال الدین (1414ق.)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چ3. اصفهانی، سید ابو الحسن (1422ق.)، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، چ1. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق.)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترةالطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. تودارو، مایکل (1377)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه، چ6. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق.)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ1. حکیمی، محمدرضا، محمد و علی (1387)، الحیاة، قم: انتشارات دلیل ما. حلبی، ابن زهره ( 1417ق.)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چ1. حلّی، ابن ادریس (1410ق.)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2. خدادادکاشی، فرهاد (1381)، اندازه گیری شاخصهای فقر در ایران، تهران: گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی. خویی، سید ابو القاسم موسوی، (1418ق.)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی (ره)، چ1. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق.)، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دار العلم، چ1. راغفر، حسین (1392)، «اندازهگیری فقر چندبعدی در شهر تهران»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال سیزدهم، شماره 2، تابستان 1392. راولیون، مارتین (1376)، مقایسه فقر، ترجمه حمید رضا اشرف زاده، تهران: وزارت جهاد سازندگی، چ1. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1379)، برنامه مبارزه با فقر و افزایش درآمد خانوارهای کم درآمد، تهران: معاونت امور اجتماعی. سبحانی، جعفر، (1424ق.)، الزکاة فی الشریعةالإسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، چ1. سروش، محمد (1375)، «فقه و تعیین خط فقر»، مجموعه مقالات گروههای بررسی مساله فقر و فقر زدایی، ج1، تهران: سازمان برنامه و بودجه، چ2. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم ، (1409ق.)، العروة الوثقی، بیروت:، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چ2. طرابلسی، ابن براج (1406ق.)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. طریحى، فخر الدین (1416ق.)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ3. طوسی، محمد بن حسن (1400ق.)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، چ2. طوسی، محمد بن حسن (1407ق.)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. طهماسبی، جواد (1391)، شاخص توسعه انسانی و مقام ایران در جایگاه جهانی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهشهای اقتصادی. عابدینی، احمد (1378)، «امام خمینی، ساده زیستی و مسأله شأن»، فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، ش21، صص265-354. عاملی، سید جواد بن محمد حسینی (1419ق.)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. عاملى، شهید ثانى (1410ق.)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتابفروشى داورى، چ1. همو (1413ق.)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چ1. عاملی، محمد بن علی موسوی (1411ق.)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، بیروت: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، چ1. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1414ق.)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ1. علیمددی، محمدصادق (1387)، «اندازهگیری شاخصهای چندبعدی فقر در ایران سالهای 1383 و 1385»، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مدیریت و اقتصاد. عیوضلو، حسین (1387)، «درآمدی بر ارکان و هسته سخت اقتصاد اسلامی»، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، س1، ش1، صص139-171. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4. گریفین، کیت (1375)، راهبردهای توسعه اقتصادی، ترجمه حسین راغفر و محمد حسین هاشمی، تهران: نشر نی، چ1. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1404ق.)، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء. محقق حلّی، نجم الدین، (1407ق.)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسه سید الشهداء علیه السلام، چ1. محمودی، وحید و صمیمی فر، سید قاسم (1384)، «مفهوم و روشهای سنجش و اندازه گیری فقر و نابرابری»، مجله رفاه اجتماعی، س4، ش17، صص9-32. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبری (1413ق.)، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید ره، چ1. موسوی خمینی، سید روح اللّه (1425ق.)، تحریر الوسیلة، ترجمه علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ21. نجفی، محمد حسن (1404ق.)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ7. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی (1415ق.)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، چ1. همدانی، آقا رضا بن محمد هادی (1416ق.)، مصباح الفقیه، قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، چ1. ورام بن ابى فراس (بیتا)، مجموعه ورام، قم: انتشارات مکتبة الفقیه. Haughton, J. & Khandker, S. (2009), Handbook on Poverty and Inequality, Washington: The World Bank. Iqbal, Munawar, (1986), Distributive Justice and Need Fulfilment in an Islamic Economy, Islamabad: International institute of Islamic Economics. Sen, Amartya (1987), Commodities and Capabilities, Amsterdam: North-Holland. Steven, Durlauf & Lawrence, Blume (2008), The new palgrave dictionary of economics. Tsui, K. Y, (2002), Multidimensional Poverty Indices; Social Choice and Welfar. Wagle, Udaya (2008), "Multidimensional Poverty Measurement", Springper cience & Business Media, New York: Spring Street. | ||
Statistics Article View: 3,553 PDF Download: 2,524 |