News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,627 |
| PDF Download | 5,346,013 |
علم قبل از ایجاد خداوند به اشیاء؛ برتری دیدگاه علم بلا معلوم بر نظریه علم اجمالی در عین کشف تفصیلی | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 9, Volume 12, Issue 1, February 1393, Pages 165-188 PDF (352.55 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2014.1544 | ||
| Authors | ||
| نعیمه معین الدینی* 1; علی اکبر نصیری2 | ||
| 1کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی، ایران(نویسنده مسئول) | ||
| 2استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| Receive Date: 13 October 2013, Revise Date: 31 August 2014, Accept Date: 24 November 2013 | ||
| Abstract | ||
| ملاصدرا، علم را در شمار صفات حقیقی ذات الاضافه دانسته و بر اساس اصل سنخیت، با شناخت صفت علم در انسان و رفع نواقص آن، همان معنا را در جهت کمال به خداوند نسبت داده است. یعنی همان گونه که در انسان، علم صفتی اضافی و نیازمند معلوم است، در خداوند نیز بر همین شاکله است؛ اما بدون جهات نقص. پس از پذیرش این مطلب، با توجّه به قواعدی چون «اتّحاد عاقل و معقول» و «بسیط الحقیقه کلّ الاشیاء»، صدرا دیدگاه خود دربارة علم الاهی را در نظریة «علم اجمالی در عین کشف تفصیلی» ارائه کرد. این نظریه با اشکالاتی مواجه است، از جمله: اضافی بودن علم؛ عدم تبیین علم خداوند به معدومات، ممتنعات و نحوة تعلق علم الاهی به جزئیات قبل از ایجاد تفصیلی اشیاء؛ قبول اتحاد عالم و معلوم در خداوند بر اساس علم حضوری؛ کل الأشیاء بودن حقّ تعالی؛ و ذومراتب دانستن ذات الاهی به دو مرتبة اجمال و تفصیل. در مقابل، روایات اسلامی، به منظور شناخت و تبیین علم الاهی، تقریر بدیعی از نظریة «علم بلا معلوم» را مطرح کردهاند. جهات رجحان این نظریه، در قید «بلا معلوم» نهفته است که اضافی بودن صفت علم را نفی میکند. نتیجة مهمی که در این نظر بدست میآید، عدم تقیید و تحدید علم الاهی به معلوم میباشد، که کاشفیّت اتمّ این علم را در پی دارد. | ||
| Keywords | ||
| علم خدا; علم حصولی; علم حضوری; علم بلا معلوم; روایات اسلامی; ملاصدرا | ||
| References | ||
|
قرآن کریم آملی، سید حیدر (1368ش)، جامع الاسرار و منبع الانوار، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى. ابن ابی الحدید عبدالحمید (1404ق)، شرح نهج البلاغة، قم: مکتبۀ آیۀ الله المرعشی، ج20. ابن بابویه، محمد بن علی (بیتا)، اسرار التوحید، ترجمة محمدعلی اردکانی، تهران: انتشارات اسلامیه. همو (1372ش)، عیون اخبار الرضا(ع)، ترجة حمیدرضا مستفید و علی اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق، ج1. همو (1378ش)، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران: نشر جهان، ج1. همو (1398ق)، التوحید، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. اصفهانی، میرزا مهدی (بیتا)، مناصب النبی، مشهد: کتابخانة آستان قدس رضوی، نسخة خطّی شمارة 1241. امام سجاد(ع) (1383ش)، صحیفة سجادیّه، ترجمة حسین استادولی، قم: الهادی. امام علی(ع) (1388ش)، نهج البلاغة، تدوین سید رضی، ترجمة علی شیروانی، قم: نسیم حکمت. برنجکار، رضا؛ یثربی، یحیی (1385ش)، «قرآن، عرفان و برهان؛ بررسی رابطة دین، فلسفه و عرفان اسلامی»، کتاب نقد، ش40. جعفری، محمدتقی (1379ش)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج25. جوادی آملی، عبدالله (1372ش)، شرح حکمت متعالیه (جلد ششم اسفار)، تهران: الزهرا، ج4. رحیمیان، علیرضا (1389ش)، مسئلة علم؛ تحلیل علم در فلسفة صدرایی و مکتب معارف اهل بیت(ع)، تهران: منیر. شیرزاد، امیر (1387ش)، «بررسی و نقد راهحلّهای فیلسوفان مسلمان به ویژه ملاصدرا دربارة علم حقّ تعالی به اشیاء قبل از ایجاد»، مقالات و بررسی ها (ویژة فلسفه و کلام اسلامی)، سال چهل و یکم، ش90. صدرالدین شیرازی، محمّد بن ابراهیم (بیتا)، شرح الهدایۀ الاثیریۀ، ضبط و تصحیح محمّد مصطفی فولادکار، بیجا: مؤسسة التاریخ العربی. همو (1354ش)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، تهران» انجمن حکمت و فلسفة ایران. همو (1360ش)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تعلیق و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر. همو (1366ش)، شرح اصول الکافی، تصحیح محمّد خواجوی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ج3. همو (1375ش)، مجموعة رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت. همو (1981م)، الحکمۀ المتعالیة فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار الاحیاء للتراث، 9ج. طباطبایی، محمّدحسین (1385ش)، نهایۀ الحکمۀ، ترجمه و شرح علی شیروانی، قم: بوستان کتاب قم، 3ج. طبرسی، ابومنصور احمد بن علی (1381ش)، الاحتجاج، ترجمة جعفری، تهران: انتشارات اسلامیه، ج1. عاملی، بهاءالدین (1386ش)، اربعین، ترجمة شمس الدین محمد خاتون آبادی، تهران: حکمت. قزوینی، مجتبی (1370ش)، بیان الفرقان فی توحید القرآن، به اهتمام عبدالله واعظ یزدی، مشهد: چاپخانة خراسان. قمی، محمّد بن محمّد (1415ق)، شرح التوحید للصدوق، تصحیح و تعلیق نجف قلی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج1. کلینی، محمّد بن یعقوب (1411ق)، الکافی، ترجمة محمدباقر کمرهای، قم: انتشارات اسوه، ج 1و3و4. مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج 10و66و 68. مصباح یزدی، محمدتقی (1380ش)، شرح جلد هشتم اسفار اربعه، تحقیق و نگارش محمّد سعیدیمهر، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج2. معلمی، حسن (1387ش)، حکمت متعالیه، قم: مرکز نشر هاجر. ملکی میانجی، محمّدباقر (1388ش)، توحید الامامیۀ، ترجمة محمّد بیابانی اسکویی، قم: نشر نبأ. موسوی خمینی، سید روحالله (1368ش)، چهل حدیث، بیجا: مرکز نشر فرهنگی رجاء. | ||
|
Statistics Article View: 4,830 PDF Download: 1,481 |
||