News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,583,826 |
| PDF Download | 5,344,028 |
برون رفت استاد رفیعی قزوینی از مشکله رجعت در اندیشه صدرایی | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 6, Volume 11, Issue 1, February 1392, Pages 79-97 PDF (299.43 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2013.1416 | ||
| Authors | ||
| محمّدکاظم فرقانی1; محمّد احمدی زاده2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه امام صادق (نویسنده مسئول)، تهران، ایران | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام، دانشگاه امام صادق،تهران، ایران | ||
| Receive Date: 03 January 2012, Revise Date: 12 August 2013, Accept Date: 13 May 2012 | ||
| Abstract | ||
| طبق مبانی حکمت متعالیه، نفس انسانی بعد از حدوث در این عالم، بنا بر استعدادی که دارد، آن به آن از فعلیّتی خارج می شود و فعلیّتی جدید می یابد و در این سیر به تجرّد می-رسد تا آنگاه که بدن را رها می کند و مسیر تکاملی خود را بدون بدن عنصری (دنیوی) ادامه می‌دهد. تلقّی ابتدایی این است که طبق این مبانی، بازگشت نفس به بدن دنیوی در دار دنیا امری ناممکن است؛ و مهم‌ترین دلیل آن نیز قاعدة امتناع تراجع است. اما وقتی در نظر آوریم که عموم مسلمانان، به ویژه شیعیان، بر اساس برخی آیات قرآن کریم و روایات معتقدند که تا کنون، در مواردی مردگان زنده شده‌اند و در دورة آخر الزمان نیز برخی زنده می‌شوند و رجعت می‌کنند، عویصه و مشکلی خاصّ در این باره ظاهر می‌شود؛ چرا که اعتقاد به رجعت یا احیای مردگان، به منزلة بازگشت نفس به بدن دنیوی در دار دنیاست. بر این اساس، عموم فلاسفه و به ویژه صدرائیان باید به‌گونه‌ای رجعت و احیای مردگان را به صورت عقلانی تبیین کنند که به نفی قاعدة امتناع تراجع نینجامد؛ زیرا ابطال تناسخ را بر مبنای همین قاعده پذیرفته‌اند. سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، از معدود اندیشمندانی است که در این باره سخن گفته و ضمن پذیرش این قاعده، رجعت و بازگشت نفوس به بدن دنیوی را از مصادیق این قاعده نمی‌داند. او، با دست نکشیدن از مبانی صدرایی، تلاش کرده است تا از طریق قاعدة «القسر لایدوم» و نیز «اثر وجودی لازم البروز خاصّ هر موجود»، تبیینی عقلانی از بازگشت برخی نفوس به زندگی دنیوی به دست دهد، و از رجعت مورد اعتقاد شیعه دفاع کند و تفاوت آن را با تناسخ توضیح دهد. | ||
| Keywords | ||
| رجعت; حرکت جوهری; نفس; بدن; تراجع; حکمت متعالیه; رفیعی قزوینی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404ـالف)، الشفاء (طبیعیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى، ج1. همو (1404ـب)، الشفاء (الهیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى. رفیعی قزوینی، سید ابوالحسن (1355)، رجعت و معراج، تهران: کتابفروشی اسلام. همو (1367)، مجموعة رسائل و مقالات فلسفی، تصحیح غلامحسین رضانژاد، تهران: الزهراء. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360ـالف)، اسرار الآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. همو (1360ـب)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مشهد: المرکز الجامعى للنشر. همو (1361)، العرشیة، تهران: انتشارات مولى. همو (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسة تحقیقات فرهنگی. همو (1366)، تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار، ج5. همو (1422)، شرح الهدایة الاثیریة، بیروت: موسسة التاریخ العربى. همو (1981)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث، ج9. طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى. مجلسى، محمدباقر (1404)، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج53. النورى، المولى على (1363)، التعلیقات على مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسة تحقیقات فرهنگى. | ||
|
Statistics Article View: 4,422 PDF Download: 1,558 |
||