
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 518 |
Number of Articles | 4,516 |
Article View | 9,591,695 |
PDF Download | 5,357,210 |
ابعاد شناخت ربای جاهلی | ||
مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
Article 2, Volume 1, Issue 2, February 1388, Pages 37-70 PDF (6.1 M) | ||
Document Type: مقاله پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/ies.2009.1291 | ||
Authors | ||
غلام رضا مصباحی مقدم1; خلیل اله احمدوند* 2 | ||
1استادیار دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
2دانشجوی دکتری فقه و حقوق دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
Receive Date: 09 December 2008, Revise Date: 12 May 2009, Accept Date: 12 May 2009 | ||
Abstract | ||
با ورود نظام سرمایه داری و صنعت بانکداری مبتنی بر بهره، به حوزه اقتصادی کشورهای اسلامی،دانشمندان مسلمان برای ایجاد سازگاری بین این نظام و حکم حرمت ربا، نظریههای مختلفی برای محدودکردن قلمرو حرمت ربا ارائه داده اند، و برای اثبات نظریه خود ادلهای آوردهاند، یکی از مهمترین استدلالهایی که طراحان این نظریهها به آن تمسّک کردهاند ادعای اختصاص حرمت ربا، به ربای رائج در عصر جاهلی و زمان نزول وحی است و هر کدام تصویر خاصی ازربای متداول در آن زمان ارائه دادهاند و حکم حرمت ربا را به آن اختصاص دادهاند. نظریه پردازان ربا و بهره معتقدند، همه آیات ربا ناظر به ربای رایج در عصر تشریع (ربای جاهلی) است، چرا که این آیات با مفروض گرفتن تعریف ربا، به بیان احکام و عواقب دنیوی و اخروی آن پرداختهاند، بنابراین هر نوع اظهار نظر پیرامون آیات ربا متوقف بر شناخت دقیق و صحیح از ربای جاهلی است. این تحقیق که از جهت منابع، کتابخانهای و از جهت روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی است، با مراجعه به متون تاریخی، تفسیری، روایی و فقهی و با تجزیه و تحلیلی محتوایی به دنبال پژوهش از ماهیت ربای جاهلی است و فرضیه تحقیق این است که: «ربای جاهلی از جهت حقوقی گاهی در افزایش مبلغ بدهی در قبال تمدید سررسید بدهی و گاهی گرفتن زیاده برای اعطای قرض بود، از جهت کاربرد نیز گاهی برای قرضهای مصرفی وگاهی برای قرضهای سرمایهگذاری بود و از جهت نرخ، از نرخ بهره کم شروع میشد و در مواردی به صددرصد (دو برابر کردن اصل سرمایه و بدهی) میرسید». رباخواری در عصر جاهلی و همزمان بانزول وحی، به شیوههای مختلف بین اعراب متداول بوده که شناسائی این شیوه ها در تفسیر آیات وروایات مربوط به ربا و در نتیجه برای استنباط احکام شرعی ازآنها بسیار ضرورت دارد. | ||
Keywords | ||
قرض; قرض مصرفی و سرمایهگذاری; ربای جاهلی; نرخ | ||
References | ||
قرآن کریم. آلوسی (1405ق.)، روح المعانی فی تفسیرالقرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج4. ابن رشد (1408ق.)، المقدمات الممهدات، بیروت: مؤسسه جواد. ابن قیم (1417ق.)، اعلام الموقَعین، بیروت: دارالکتب العلمیه. ابن کثیر (1412ق.)، تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالخیر، چاپ دوم. ابن هشام (1413ق.)، سیرة نبویة، بیروت: داراحیاء التراث العربی. ابوزهره، محمد (1390ق.)، بحوث فی الربا، بیروت: دارالبحوث العلمیه، چاپ اول. ابوعبیده، قاسم بن سلام (1395ق.)، الاموال، بیروت: دارالفکر. بخاری، محمدبن اسماعیل (بیتا)، صحیح البخاری، بیروت: دارالجبل. بخش فرهنگی جامعه مدرسین حوزه علمیه (1381)، ربا، قم: بوستان کتاب. بدوی، ابراهیم زکی الدین (1383ق.)، نظریة الربا المحرم، قاهره: المجلس الاعلی. بیهقی، احمدبن حسین (بیتا)، السنن الکبری، بیروت: دارالفکر. ترمذی (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت: داراحیاء التراث العربی. توفیق رضا، حسین (1419ق.)، ربوات القرض و ربوات البیع، بیجا. جصاص، ابوبکر (1405ق.)، احکام القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی. الخازن، علی (بیتا)، تفسیر لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دارالمعرفة. رشیدرضا، محمد (بیتا)، تفسیرالمنار، ، بیروت: دارالمعرفة، ج3. همو (1406 ق.)، الربا و المعاملات فی الاسلام، بیروت: دار ابن زیدون. سامی حسن و احمد محمود (1976م.)، تصویر الاعمال المصرفیه، قاهره: دارالتراث. سبکی، تقی الدین علی (بیتا)، تکملة المجموع فی شرح المهذب، بیروت: دارالفکر. سرخسی، شمس الدین (1398ق.)، المبسوط، بیروت: دارالمعرفة. سنهوری، عبدالرزاق (1954م.)، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، بیروت: داراحیاء التراث العربی. سیوطی، جلال الدین (1404ق.)، الدر المنثورفی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه مرعشی نجفی. شلتوت، محمود (بی تا)، الاسلام عقیدة وشریعة، بیجا. شیخ طوسی، محمدبن حسین (1409ق.)، التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا، مکتب الاعلام الاسلامی. صانعی، یوسف (1383)، فقه و زندگی، ربای تولیدی، قم: انتشارات میثم تمار. طالقانی، سیدمحمود (بیتا)، اسلام و مالکیت در مقایسه با نظامهای اقتصادی غرب، بی جا. طبرسی، فضل بن حسن (1403ق.)، مجمع البیان، قم: کتابخانه آیة ا... نجفی مرعشی. طبری، محمدبن جریر (1399ق.)، تاریخ الطبری، قاهره: دارالفکر. همو (1412ق.)، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفة. طنطاوی جوهری (بی تا)، الجواهر فی تفسیر قرآن الکریم، بیجا. عبدالهادی، ابوسریع محمد (بیتا)، الربا و القروض فی الفقه الاسلامی، ریاض: دارالاعتصام. العزیزی، محمد رامز عبدالفتاح (1424ق.)، تحریم الربا فی الاسلام، عمان: دارالفرقان. علی جواد (1971م.)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: دارالعلم، چاپ اول. فخررازی (1379)، مفاتیح الغیب، تهران: اساطیر. همو (1415ق.)، تفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم. فضل الرحمن (بیتا)، الفائدة التجاریه فی منظور الفقه و التاریخ، هند: معهد الدراسات الاسلامیه بجامعة علیکره الاسلامیه. فضل الهی (1412ق.)، التدابیرالواقیة من الربا، ریاض: مکتبةالمؤید، چاپ دوم. قرضاوی، یوسف (1414ق.)، الفوائد البنکیه هی الربا المحرم، بیروت: مؤسسه الرساله. قرطبی (بیتا)، الجامع لاحکام القرآن، قاهره: دارالکتب المصریه. متقی هندی، علی بن حسام الدین (1989م.)، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مؤسسه الرساله. مراغی، احمدمصطفی (1985م.)، تفسیرالمراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم. مصری، رفیق یونس (1412ق.)، الجامع فی اصول الربا، دمشق: دارالعلم، چاپ اول. همو (1407ق.)، مصرف التنمیة الاسلامی، بیروت: مؤسسه الرسالة. مطهری، مرتضی (1364)، رسالة ربا، بانک، بیمه، تهران: انتشارت صدرا، چاپ اول. | ||
Statistics Article View: 3,834 PDF Download: 2,025 |