News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,291 |
| PDF Download | 5,345,252 |
نظریه معرفت شناختی ملاصدرا در بوته توجیه | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 2, Volume 2, Issue 1, February 1383, Pages 29-50 PDF (1.87 M) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2012.1204 | ||
| Author | ||
| بیوک علیزاده | ||
| استادیار دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 16 December 2012, Accept Date: 16 December 2012 | ||
| Abstract | ||
| در فلسفه ی اسلامی، معرفت شناسی، پیش از ملاصدرا به طور خاص مورد عنایت فیلسوفان نبوده است؛ و آنچه در این باب آورده بودند، به تبع مسائل دیگر بوده است. ملاصدرا برای اولین بار بطور جدی این مسأله را مطرح نمود و پس از نقد و بررسی اقوال فیلسوفان سلف، در باب آن، نظریه پردازی کرد. نظریه معرفت شناختی ملاصدرا، متشکل از سه مؤلفه ی اساسی است: صور علمی (= معلوم بالذات)، فاعل شناسا (= نفس) و نسب و روابط دوسویه ای که صورت های علمی در فرایند شناخت واجد آنها می شوند. صورت های علمی از یک سو حاکی از ماورای خود بوده و واسط ی علم ما به اشیاء دیگر هستند و از سوی دیگر مرتبط با فاعل شناسا و حاصل در نفسند. ملاصدرا در باب هر سه مؤلفه ی یاد شده نوآوری هایی دارد؛ و از مجموع آنها نظریه ای ابتکاری و توانمند در باب شناخت و معرفت ساخته و پرداخته است. ملاصدرا در مقام نظریه پردازی در این باب و متلائم کردن آن با دستگاه فلسفی خود بسیار قوی ظاهر شده است، اما در مقام استدلال و توجیه نظریه خود، سخنان او قدرت و انسجام لازم را ندارد. این امر سبب تشتت آراء شارحان نظریه او و ارائه ی تقریرهای متعارض از سوی آنان شده است. مفروض این مقال آن است که نظام فلسفی صدرا ابزار و امکانات لازم را برای توجیه نظریه او دارا می باشد. از این رو در این مقاله، نخست به معرفی کوتاه نظریه معرفت شناختی ملاصدرا می پردازیم و ضمن مقایسه آن با نظریات فیلسوفان پیشین در حوزه اندیشه اسلامی، دلایل آن را بازخوانی و بازسازی می کنیم. گفتنی است که بخشی از نظریه صدرا که بیشتر از بخشهای دیگر چالش برانگیز بوده است؛ یعنی رابطه ی صورت های علمی با نفس، مورد توجه اصلی این مقاله است و تنها دلایل این بخش باز تولید شده است. | ||
| Keywords | ||
| نظریه شناخت; توجیه; دلیل; مدعا; نسبت; تلائم; نظام | ||
| References | ||
|
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1363)، الهیات شفاء، تهران: انتشارات ناصرخسرو به طریقه افست، چاپ اول ابن سینا، (1403)، الاشارات والتنبیهات،تهران: دفتر نشرالکتاب چاپ دوم. سبزواری، ملاهادی(1369 س)، اللئالی المنظمه (شرح المنظومه)، تهران نشر ناب، ج 1و2. شیخ اشراق، شهاب الدین یحیی سهروردی (1372)، حکمه الاشراق (درضمن مجموعه مصنفات جلد دوم) تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم طباطبائی، محمد حسین (1363 ش)، نهایه الحکمه، تهران: انتشارات الزهرا، ج2. علیزاده، بیوک (1376)، «ماهیت مکتب فلسفی ملاصدرا و تمایز آن از مکتب های فلسفی دیگر»، خردنامه صدرا، ش 10 علیزاده بیوک (1381)، «مبانی نظریه اتحاد عاقل و معقول»، متین ، ش 17. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: داراحیا التراث العربی، چاپ سوم ج1. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1990الف) چاپ چهارم، ج 2 ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1990ب) همان، ج 3 ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1990ج) همان، ج 5 ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1990د) همان، ج 8 ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1363ش)، کتاب المشاعر، به تصحیح کربن، تهران : کتابخانه ی طهوری، چاپ دوم. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (زیر چاپ)، فی اتحادالعاقل والمعقول، به تصحیح نگارنده. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم(1378)، التنقیح فی المنطق، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدر، چاپ اول Nasr, H, (1375 ) , History of Islamic philosophy, Tehran: Arayeh, Part II. | ||
|
Statistics Article View: 7,426 PDF Download: 2,121 |
||