News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,589 |
| PDF Download | 5,357,032 |
امکان وحدت شخصی وجود در حکمت متعالیه | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 4, Volume 3, Issue 2, August 1384, Pages 67-88 PDF (177.07 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2012.1198 | ||
| Author | ||
| حسین سوزنچی | ||
| استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 16 December 2012, Accept Date: 16 December 2012 | ||
| Abstract | ||
| وحدت وجود یکی از مهم‌ترین مدعیات عرفاست که همواره با بحث‌ها و چالش‌های فراوانی همراه بوده است. در میان نظام‌های فلسفی در جهان اسلام، ملاصدرا، که توجه خاصی به آرای عرفانی داشت، بر این باور بود که اولین کسی است که توانسته وحدت وجود را تبیین فلسفی کند. اما بعدها در شرح مراد ملاصدرا اختلافاتی پدید آمد؛ در اینکه وی توانسته بود وحدت تشکیکی وجود را اثبات کند، بحثی نبود، اما بحث بر سر این بود که آیا وحدت تشکیکی وجود همان وحدت وجود موردنظر عرفاست؟ برخی از پیروان این نظام فلسفی بر این باور بودند که تنها تبیین معقول از وحدت وجود، همان وحدت تشکیکی وجود است و دستۀ دوم قائل شدند که مدعای اصلی عرفان بیش از این است و ملاصدرا در نظام فلسفی خود توانسته است از وحدت تشکیکی وجود گذر کند و به مدعای اصلی عرفان، یعنی وحدت شخصی وجود برسد. یک راه مهم برای قضاوت بین این آراء، بررسی فلسفی ادله و لوازم سخن موافقان و مخالفان امکان وحدت شخصی وجود در حکمت متعالیه است. در این مقاله ابتدا به سه دلیل طرفداران گذر از وحدت تشکیکی وجود به وحدت شخصی وجود پرداخته می‌شود؛ سپس براهینی که به عنوان مناقشه بر پذیرش وحدت شخصی وجود در نظام حکمت متعالیه قابل طرح است، بررسی خواهد شد و در نهایت، قضاوت می‌شود که آیا در حکمت متعالیه و با استفاده از ادلۀ عقلی فلسفی می‌توان وحدت شخصی وجود را به عنوان امری فراتر از وحدت تشکیکی وجود پذیرفت یا خیر. | ||
| Keywords | ||
| وجود; وحدت; تشکیک; صدرالمتألهین; عرفان نظری; وحدت وجود; وحدت تشکیکی وجود; وحدت شخصی وجود | ||
| References | ||
|
آشتیانی، سید جلال‌الدین (1361)، هستی از نظر فلسفه و عرفان، تهران: نهضت زنان مسلمان. همو (1370)، شرح مقدمه قیصری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. آملی، سید حیدر (1368)، جامع الاسرار و منبع الانوار، به ضمیمه رساله نقد النقود فی معرفۀ الوجود، تصحیح: هانری کربن و عثمان اسماعیل یحیی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ابنترکه، صائن‌الدین علی بن محمد (1355)، تمهید القواعد، همراه با حواشی آقامحمدرضا قمشه‌ای و آقامیرزا محمود قمی، مقدمه و تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. ابن‌عربی، محیی‌الدین (بی‌تا- الف)، الفتوحات المکیۀ، بیروت: دار صادر، ج1. همو (بی‌تا- ب)، الفتوحات المکیۀ، بیروت: دار صادر، ج2. همو (بی‌تا- ج)، الفتوحات المکیۀ، بیروت: دار صادر، ج4. همو (1370)، فصوص‌الحکم، تعلیقات: ابوالعلاء عفیفی، تهران: الزهرا. اصفهانی، ابوحامدمحمد (1360)، «قواعد التوحید» منتشر شده در: تمهید القواعد ابنترکه، مقدمه و تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. جوادی آملی، عبدالله (1369)، شرح حکمت متعالیه، تهران: الزهراء، ج1. همو (1372)، تحریر تمهید القواعد، تهران: الزهراء.
همو (1375-الف)، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء، جلد اول. همو (1375- ب)، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء، جلد دوم. همو (1376- الف)، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء، جلد سوم. همو (1376- ب)، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء، جلد چهارم. حائری یزدی،مهدی (1361)، هرم هستی: تحلیلی از مبادی هستی‌شناسی تطبیقی، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی. سبزواری، هادی (1981)، تعلیقه بر الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج2. سوزنچی، حسین (1384- الف)، «بررسی انتقادی نظریه تشکیک وجود در حکمت متعالیه»، رساله دکتری رشته فلسفه و کلام دانشگاه تربیت مدرس، تهران. همو (1384 -ب)، «چگونگی وحدت وجود در حکمت متعالیه»، فصلنامه حکمت، ش4. صدرالمتالهین شیرازی [ملاصدرا]، محمد بن ابراهیم قوام (بی‌تا)، تعلیقه بر شرح حکمت الاشراقِ قطب‌الدین شیرازی، قم: بیدار. صدرالمتالهین شیرازی [ملاصدرا]، محمد بن ابراهیم قوام (1981- الف)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج1. همو (1981- ب)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج2. همو (1981- ج)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7. همو (1982)، الشواهد الربوبیۀ فی المناهج السلوکیۀ، مشهد: المرکز المجامعی النشر و مؤسسه التاریخ العربی. طباطبایی، سید محمدحسین (1410)، توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان سید احمد کربلایی و شیخ محمد حسین اصفهانی (کمپانی)، به ضمیمه محاکمات و تذییلات علامه طباطبایی بر سه مکتوب اول سید و شیخ و تذییلات سید محمدحسین طهرانی بر چهار مکتوب آخر سید و شیخ، تهران: حکمت. همو (1981)، تعلیقه بر الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج6. طهرانی، سید محمدحسین [حسینی] (1417)، مهر تابان، یادنامه و مصاحبات با علامه طباطبایی، مشهد: انتشارات علامه طباطبایی. عفیفی، ابوالعلاء (1370)، تعلیقات علی فصوص الحکم للشیخ الاکبر محیی‌الدین بن عربی، تهران: الزهراء. فناری، محمد بن حمزه (1360)، مصباح الانس فی شرح مفتاح غیب الجمع و الوجود، تعلیقات: میرزا هاشم اشکوری و حسن‌زاده آملی، تهران: فجر. قمشه‌ای، آقامحمدرضا (1355)، تعلیقه بر تمهید القواعد ابنترکه، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. مصباح یزدی، محمدتقی (1405)، تعلیقه علی نهایۀ الحکمۀ، تهران: الزهراء، ج1. مطهری، مرتضی (1369)، شرح مبسوط منظومه، تهران: حکمت، ج1. همو (1378)، شرح منظومه، تهران: صدرا. نوری، علی (1398)، رسائل فلسفی بسیط الحقیقۀ کل الاشیاء و وحدت وجود، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. همو (1981)، تعلیقه بر الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج2. | ||
|
Statistics Article View: 7,701 PDF Download: 2,090 |
||