
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 518 |
Number of Articles | 4,516 |
Article View | 9,591,502 |
PDF Download | 5,356,865 |
دین و حسن و قبح افعال در اندیشه ملاصدرا | ||
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
Article 2, Volume 8, Issue 1, February 1389, Pages 33-51 PDF (271.17 K) | ||
DOI: 10.30497/prr.2012.1109 | ||
Authors | ||
حسین هوشنگی1; احمدرضا احمدی دارانی2 | ||
1استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
Receive Date: 31 May 2010, Revise Date: 08 December 2012, Accept Date: 10 July 2010 | ||
Abstract | ||
مسئلة الهی یا عقلی بودن حسن و قبح در کنار بررسی وجوه معناشناختی و هستیشناختی آنها، از مسائل دیرپای علم کلام است. اما در کنار کلام، جریان عقلی اصیل فلسفی هم جسته و گریخته به این مسئله پرداخته است. در حکمت صدرایی، بر خلاف فلسفة مشاء، با نوعی رجوع به موضع عقلی عدلیه در این باره مواجه میشویم. دیدگاه هستیشناختی صدرا در این باره را میتوان در نظریة ارتباط واقعی میان اعمال و ملکات حسنه و سیئه با سرنوشت و صور اخروی یافت؛ بلکه عینیّت ثواب و عقاب اخروی با افعال حسن یا قبیح، گویای نوعی عینیّت داشتن صفت حسن و قبح است. از نظر معرفتشناختی، میزان دخالت هر یک از عقل و شرع در تشخیص و تمییز حسن و قبح بررسی میشود. در بحث عقل، تمایز نهادن میان عقل نظری و عملی؛ و در بحث شرع، نسبت حسن و قبح با احکام پنجگانة تکلیفی حائز اهمیت است. دین، هم در هدایت به سوی شناخت حسن و قبح برخی اعمال که عموم انسانها به سبب قصور عقل از تشخیص آن عاجزند، نقش ایفا میکند؛ و هم با الزام به تکالیف و اعمالی، قوّة تشخیص خیر و شرّ را در انسانها شکوفا میکند. | ||
Keywords | ||
دین; حسن و قبح عقلی; حسن و قبح شرعی; ملاصدرا | ||
References | ||
ابن سینا (1313)، «رسائل اخرى لابنسینا»: هامش شرح الهدایة الاثیریة، تهران: بینا. همو (1326)، تسع رسائل فى الحکمة و الطبیعیات، قاهره: دار العرب، چاپ دوم. همو (1363)، المبدأ و المعاد، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامى، چاپ اول. همو (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه، چاپ اول، ج1. همو (1383)، منطق دانشنامة علائى، مقدمه و حواشى و تصحیح دکتر محمد معین و سید محمد مشکوة، همدان: دانشگاه بوعلى سینا، چاپ دوم. همو (1404- الف)، الشفاء (الطبیعیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى، ج2. همو (1404- ب)، الشفاء (المنطق)، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله المرعشى. همو (1400- ج)، رسائل ابنسینا، قم: انتشارات بیدار. همو (2007)، رسالة احوال النفس، پاریس: دار بیبلیون. ایجی، عضدالدین (1370)، المواقف، با شرح شریف جرجانی، قم: انتشارات شریف رضی، ج8. تفتازانی، سعدالدین (1409)، شرح المقاصد، قم: انتشارات شریف رضی، چاپ اول، ج4. حلّی، یوسف (1363)، انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، تحقیق نجمی زنجانی، قم: انتشارات رضی. همو (1371)، الجوهر النضید، تصحیح محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار، چاپ پنجم. همو (1425)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسة نشر اسلامی، چاپ دهم. رازی، فخرالدین (1407)، المطالب العالیّة من العلم الإلهی، بیروت: دار الکتب العربیّة، ج3. همو (1986)، لباب الاشارات و التنبیهات، مقدمه و تحقیق دکتر احمد حجازى السقا، قاهره: مکتبة الکلیات الازهریة، چاپ اول. ریچلز، جیمز (1383)، «نسبیانگاری فرهنگی و شخصیانگاری اخلاقی»، ترجمة ایرج احمدی، نامة حکمت، سال دوم، ش3. سبزواری، ملاهادی (1360)، التعلیقات على الشواهد الربوبیة، تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانى، مشهد: المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم. همو (1369)، شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق آیت الله حسنزاده آملى و تحقیق و تقدیم مسعود طالبى، تهران: نشر ناب، چاپ اول، ج1. صادقی علیآبادی، مسعود (1383)، «نسبیتگرایی اخلاقی به مثابه موضعی معرفتشناختی: دیدگاه دیوید ونگ»، نامة حکمت، سال دوم، ش3. قوشچی، علاءالدین علی بن محمد (بیتا)، شرح تجرید العقائد، قم: منشورات رضی- بیدار- عزیزی. ملاصدرا (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانى، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. همو (1360- الف)، اسرار الآیات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوى، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. همو (1360- ب)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانى، مشهد: المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم. همو (1361)، العرشیة، تصحیح غلامحسین آهنى، تهران: انتشارات مولى. همو (1363)، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح محمد خواجوى، تهران: مؤسسة تحقیقات فرهنگى، چاپ اول. همو (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار، چاپ دوم، 7 مجلّد. همو (1375)، مجموعة رسائل فلسفى صدرالمتألهین، تحقیق و تصحیح حامد ناجى اصفهانى، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول. همو (1381)، کسر الاصنام الجاهلیة، مقدمه و تصحیح و تعلیق دکتر جهانگیرى، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول. همو (1422)، شرحالهدایة الاثیریة، تصحیح محمد مصطفى فولادکار، بیروت: مؤسسة التاریخ العربى، چاپ اول. همو (1981)، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث، چاپ سوم، 9 مجلّد. همو (بیتا)، ایقاظ النائمین، مقدمه و تصحیح دکتر محسن مؤیدى، بیجا: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران. ملّایوسفی، مجید (1384)، «جان مکداول و واقعگرایی اخلاقی»، نامة حکمت، سال سوم، ش6. همو (1387)، «نیگل و عینیت ارزشهای اخلاقی»، نامة حکمت، سال ششم، ش11. میانداری، حسن (1386)، «نقد فلسفة اخلاق کانت از منظر واقعگرایی اخلاقی مکداول»، نامة حکمت، سال پنجم، ش10. | ||
Statistics Article View: 4,755 PDF Download: 1,621 |